Στάδια τυπικής ανάπτυξης του λόγου

Η γλώσσα είναι ένα περίπλοκο σύστημα που γίνεται ευκολότερα αντιληπτό αν το χωρίσουμε σε τρεις διαστάσεις.

1. ΧΡΗΣΗ: αφορά την λειτουργική επικοινωνία. Δηλαδή το πώς χρησιμοποιείται ο λόγος για τις συναναστροφές μεταξύ των ανθρώπων (διάλογος).
2. ΜΟΡΦΗ: αφορά την σύνταξη, την μορφολογία και την φωνολογία.
3. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: αφορά τα θέματα, τα οποία διαδέχονται το ένα το άλλο, ώστε να μεταδοθεί ένα μήνυμα.

H ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας σε κάθε παιδί είναι διαφορετική και αποτελεί μια πολύπλοκη διαδικασία.

Υπάρχουν, λοιπόν, κάποια στάδια ανάπτυξης του λόγου που είναι τα εξής:

18 ΜΗΝΩΝ

• Συνήθως όταν παίζει φλυαρεί προς τον εαυτό του δυνατά και ακατάληπτα.
• Δείχνει ακουστική προσοχή σε εντολές που εκφράζονται απ’ ευθείας σε αυτό.
• Χρησιμοποιεί περίπου 20 λέξεις, ενώ κατανοεί περισσότερες.
• Παρουσιάζει βρεφική ηχολαλία σε λέξεις ή στην τελευταία λέξη μικρών φράσεων που του απευθύνονται.
• «Απαιτεί» ένα αντικείμενο που επιθυμεί δείχνοντας το και με τη συνοδεία κραυγών ή λέξεων.
• Του αρέσουν παιδικά τραγουδάκια και προσπαθεί να τα τραγουδήσει.
• Δείχνει οικεία αντικείμενα.
• Εκτελεί απλές εντολές.
• Δείχνει πάνω του διάφορα μέλη του σώματος.
• Αναγνωρίζει και δείχνει ζωάκια μινιατούρες ή σε εικόνες.

2 ΕΤΩΝ

• Χρησιμοποιεί 50 λέξεις και κατανοεί περισσότερες.
• Αντιλαμβάνεται και κατανοεί απλές συζητήσεις.
• Δημιουργεί φράσεις (προτάσεις 2 λέξεων).
• Ρωτάει ονόματα αντικειμένων και ονομάζει αντικείμενα αυθόρμητα, όταν του ζητηθεί.
• Εκτελεί απλές εντολές με ή χωρίς βλεμματική επαφή, καθώς επίσης κινείται με εντολές στο χώρο (πάνω, κάτω, μέσα, έξω…).
• Αναγνωρίζει και δείχνει μέλη σώματος.
• Κατηγοριοποιεί απλές λέξεις (ρούχα, τρόφιμα…).
• Μιμείται ήχους ζώων, αυτοκινήτων και συμμετέχει σε ρυθμούς και παιδικά τραγούδια.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Αυτά που λέει το παιδί δεν είναι ακόμα κατανοητά στους άλλους.

2 ½ ΕΤΩΝ

• Χρησιμοποιεί περίπου 200 λέξεις.
• Μιλάει λογικά και αναφέρεται σε γεγονότα που αφορούν το τώρα (παρόν).
• Κάνει πολλές ερωτήσεις με το “τι”.
• Λέει τραγουδάκια, παίζει με νόημα και απολαμβάνει να του διαβάζουν παραμύθια.
• Στην ηλικία των 2-2 ½ ετών το παιδί θα πρέπει να έχει κατακτήσει τα φωνήματα /m/, /n/, /p/, /b/, /t/, /d/.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Η άρθρωση και η δομή της πρότασης είναι ακόμα βρεφική. Είναι συνηθισμένο σε αυτή την ηλικία να “τραυλίζει”, αν επιθυμεί κάτι έντονα.

3 ΕΤΩΝ

• Λέει το όνομα, το επίθετο, το φύλο και συχνά την ηλικία του.
• Χρησιμοποιεί σωστά προσωπικές και κτητικές αντωνυμίες (εγώ, εσύ, δικό μου).
• Χρησιμοποιεί πληθυντικό αριθμό και αρκετές προθέσεις.
• Μπορεί να συζητήσει απλά περιγράφοντας παρούσες δραστηριότητες αλλά και περασμένες εμπειρίες.

• Ρωτάει συχνά “τι”, “πού”, “ποιος”.
• Μετράει ασυνείδητα, αλλά έχει μικρή κατανόηση της ποσότητας.
• Εκτελεί συνδυασμό 2 εντολών (πρώτα… μετά).
• Κατανοεί μερικά συνηθισμένα επίθετα.
• Επαναλαμβάνει προτάσεις πέντε λέξεων.
• Προσθέτει καταλήξεις σε ρήματα.
• Ακούει με προσοχή ιστορίες και παραμύθια, γνωρίζει αρκετά τραγούδια, τα οποία επαναλαμβάνει.
• Σε αυτήν την ηλικία το παιδί θα πρέπει να έχει κατακτήσει /k/, /γ/, /x/, /f/, /v/, /g/, /l/, /с/, /ј/.

4 ΕΤΩΝ

• Η ομιλία του είναι γραμματικά σωστή και τελείως κατανοητή.
• Κάνει αναφορά σε γεγονότα και εμπειρίες με χρονική αλληλουχία.
• Συχνά ρωτάει “γιατί”, “ποιος”, “πότε”, “πώς”, “τι σημαίνει αυτό”.
• Ακούει και επαναλαμβάνει μεγάλες ιστορίες (μερικές φορές μπερδεύει το γεγονός με την φαντασία).
• Μετράει δείχνοντας με το δάχτυλο 4 ως 5.
• Κατανοεί αστεία .
• Κατανοεί φράσεις που αφορούν χρώματα.
• Αντιλαμβάνεται και εκτελεί σύνθετες εντολές.
• Χρησιμοποιεί προτάσεις 6 -7 λέξεων.
• Ελέγχει την ταχύτητα της ομιλίας του και την ένταση της φωνής του, για να δώσει έμφαση.
• Χρησιμοποιεί πάνω από 1000 λέξεις.
• Παρουσιάζει αντικαταστάσεις φωνημάτων /r/-/l/, /f/-/θ/, /δ/-/v/, /z/-/δ/, /κ/-/t/.
• Σε αυτή την ηλικία το παιδί θα πρέπει να έχει κατακτήσει τα φωνήματα

/θ/, /δ/, /s/, /z/, /ps/.

5 ΕΤΩΝ

• Μιλάει με ευχέρεια και παρουσιάζει κανονικά ροή ομιλίας.
• Η ομιλία είναι γραμματικά και συντακτικά σωστή.

• Λέει το όνομα , επίθετο, ηλικία, διεύθυνση και συνήθως ημερομηνία γέννησης.
• Εξηγεί την χρήση αντικειμένων (και αντίστροφα, από την περιγραφή της χρήσης ονομάζει το αντικείμενο).
• Ρωτάει τη σημασία αφηρημένων εννοιών και τις χρησιμοποιεί (όχι πάντοτε σωστά).
• Λέει ποιήματα και τραγουδάκια
• Εντοπίζει και τοποθετεί αντικείμενα στο χώρο χρησιμοποιώντας τις προθέσεις πίσω- πλάι-μπροστά-ανάμεσα (προσανατολισμός χώρου).
• Εκτελεί τρεις διαδοχικές εντολές.
• Κατανοεί τον υποθετικό λόγο.
• Χρησιμοποιεί τον μέλλοντα, τον ενεστώτα και τον αόριστο.
• Το λεξιλόγιο ανέρχεται στις 2000 λέξεις.
• Σε αυτή την ηλικία το παιδί θα πρέπει να έχει κατακτήσει τα φωνήματα

/ts/, /tz/, /r/, /ks/.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Σε αυτή την ηλικία μπορεί να εμφανίζονται αντικαταστάσεις φωνημάτων όπως /v/-/δ/, /f/-/θ/, /r/-/l/.

6 ΕΤΩΝ

• Ο προφορικός λόγος φτάνει στις 2500 λέξεις.
• Κατανοεί περίπου 6000 λέξεις.
• Σε αυτό το στάδιο φαίνεται καθαρά η επιρροή από το περιβάλλον, όσον αφορά τα ερεθίσματα, τα πρότυπα και τις ευκαιρίες.
• Περιγράφει εικόνες από παραμύθια.
• Γνωρίζει σε τι συνίσταται η εργασία των γονέων του.
• Σε αυτή την ηλικία κάνει ακουστική διαφοροποίηση ήχων.
• Γνωρίζει την χρονική αλληλουχία γεγονότων.
• Έχει καλή ακουστική αντίληψη και μνήμη
• Κατανοεί συγκριτικά τις σχέσεις στο χώρο (πιο πάνω, πιο κάτω).
• Διακρίνει το ένα ανάμεσα σε πολλά
• Διακρίνει ποσοτικές έννοιες (γεμάτο, άδειο, περισσότερο, λιγότερο)
  
  
  Πηγή:Τέχνη του Λόγου: Σταυρούλα Φαρμάκη